Kunstmatige intelligentie heeft het potentieel om wetenschappelijke ontdekkingen radicaal te veranderen, onderzoeksprocessen te versnellen, innovatie te stimuleren en de productiviteit van onderzoekers te verhogen.

De EU moet AI-onderzoek prioriteren in domeinen met grote hoeveelheden moeilijk te interpreteren data, zoals gepersonaliseerde geneeskunde, sociale cohesie, en de groene en digitale transitie. Deze domeinen leveren het meeste voordeel op voor EU-burgers.

Het is belangrijk om onderzoek naar milieuvriendelijke AI-algoritmen en infrastructuren te ondersteunen, om zo de impact van de technologie op het milieu beter te beheren.

AI-gedreven wetenschap vereist enorme hoeveelheden data. Deze data moeten van hoge kwaliteit zijn, op verantwoorde wijze worden verzameld, zorgvuldig worden beheerd, en eerlijk toegankelijk zijn voor Europese onderzoekers en innovators. De EU moet daarom blijven samenwerken met de onderzoekswereld om ervoor te zorgen dat datastandaarden, richtlijnen en best practices gelijke tred houden met technologische vooruitgang.

Kunstmatige intelligentie is een geopolitiek strategisch middel geworden. De beschikbaarheid van talent en rekenkracht bepaalt welke regio’s van de wereld AI ten volle kunnen benutten en welke achterop raken. Op dit moment is de meeste AI-infrastructuur in handen van een klein aantal bedrijven, voornamelijk in de VS en China. Zelfs publieke onderzoeksinstellingen zijn afhankelijk van deze bedrijven voor hun rekenkracht. De ondoorzichtigheid van de commerciële AI-sector bemoeilijkt het verkrijgen van transparante en reproduceerbare wetenschappelijke resultaten — essentieel voor robuuste wetenschap in een open samenleving.

Om dit evenwicht te herstellen en publiek onderzoek in alle disciplines en lidstaten te bevorderen, moeten universiteiten en onderzoeksinstellingen in heel Europa eerlijke toegang krijgen tot geavanceerde AI-infrastructuur. Een nieuw Europees Instituut voor AI in de Wetenschap zal krachtige high-performance computing, duurzame cloudinfrastructuur en AI-trainingsprogramma’s voor wetenschappers aanbieden. Daarnaast zal de Europese Raad voor Wetenschappelijke AI gerichte financiering bieden aan onderzoekers uit alle disciplines om AI te verkennen en toe te passen. Deze initiatieven zorgen er ook voor dat AI-onderzoek in lijn blijft met de kernwaarden van de EU.

De EU moet een competitieve en aantrekkelijke AI-onderzoeksomgeving bieden, met kansen om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken, een motiverende werkomgeving, en een hoge levenskwaliteit.

Tot slot moeten toekomstige technologieën worden aangestuurd door mensen en gemeenschappen — niet alleen door winst. De EU moet onderzoek stimuleren naar de filosofische, juridische en ethische kwesties rondom AI-toepassingen in de wetenschap, en naar de gevolgen voor fundamentele rechten, transparantie en verantwoording. Dit mag geen bureaucratische last zijn, maar moet juist een intellectuele stimulans vormen. Brede AI-geletterdheid stelt iedereen in staat om te profiteren van deze technologie en versterkt de toekomst van Europees onderzoek door het aantrekken en behouden van toptalent.