De uitdaging van AI in Europa: het vertrouwen van onderzoekers winnen

Experts stellen dat kunstmatige intelligentie (AI) enorme voordelen kan opleveren voor Europese onderzoekers, maar dat er nog veel obstakels zijn — waaronder een gebrek aan vertrouwen.

Tijdens een Science|Business-conferentie over hoe onderzoek en innovatie in Europa kunnen profiteren van AI, verklaarde Lucilla Sioli, directeur AI en Digitale Industrie bij de Europese Commissie, dat een van de grootste uitdagingen de lage acceptatie van AI door Europese kmo’s is. Dit komt deels door ethische zorgen, zoals de ondoorzichtigheid of vooringenomenheid van algoritmen. Kan een unieke aanpak op basis van duidelijke ethische principes de Europese positie versterken?

Om deze uitdaging aan te pakken, heeft de Europese Commissie in juni een High-Level Expert Group on AI (HLG) opgericht, bestaande uit 52 experts uit de academische wereld, industrie en het maatschappelijk middenveld. Hun taak is om principes te formuleren die ontwikkelaars en gebruikers moeten volgen om AI betrouwbaar te maken. “Het doel is om het denken van AI-ontwikkelaars te veranderen – zodat ze de juiste vragen stellen en concrete stappen ondernemen,” aldus Sioli.

Loubna Bouarfa, HLG-lid en CEO van Okra Technologies, gelooft dat duidelijke ethische richtlijnen samenwerking tussen belanghebbenden kunnen bevorderen en het potentieel van Europa kunnen ontsluiten. De technologie van Okra stelt zorgprofessionals in staat om complexe datasets te integreren en in realtime op bewijs gebaseerde inzichten te verkrijgen.

Toch waarschuwde Davide Bacciu, universitair docent informatica aan de Universiteit van Pisa, dat het volgen van een “Europees model” van ethische en transparante AI grote gevolgen kan hebben voor de ontwikkeling. “Het zou het bereik kunnen beperken of de vooruitgang vertragen. We moeten duidelijk zijn over welk model we kiezen.”

Er is wel consensus dat onderzoekers AI beter moeten begrijpen — volgens Bacciu voelt het soms als “zwarte magie”. Erik Schultes van Elsevier gaf aan dat het ontmystificeren van AI de Europese innovatie kan versnellen.

Het panel benadrukte de noodzaak om onderzoekers op te leiden om de potentie van AI te zien en te integreren in hun werk. De beperkte toepassing van AI hangt ook samen met Europa’s relatief zwakke rekeninfrastructuur. Volgens Sioli is technologische soevereiniteit cruciaal in de huidige geopolitieke context.

Met jaarlijks meer dan een miljoen publicaties, enorme hoeveelheden data en steeds meer interdisciplinariteit, raken onderzoekers overbelast. Rose L’Huillier van Elsevier presenteerde twee AI-tools: één biedt snel een overzicht van een wetenschappelijk onderwerp, de andere voorspelt de interesse van gebruikers in een artikel, wat de zoektijd sterk vermindert.

Volgens Geleyn Meijer, rector van de Hogeschool van Amsterdam, zal AI veel disciplines transformeren. Bedrijfskunde wordt “digitale bedrijfskunde”, sociale wetenschappen worden “digitale sociale wetenschappen”. Toch wees hij erop dat deze overgang tijd zal vergen, omdat veel onderzoekers terughoudend blijven om hun werk door de lens van AI te bekijken. Hij omschreef Europa’s omgang met AI als een “midlifecrisis”.